DEPRESJA - to choroba, na którą cierpi coraz więcej osób, co niepokoi też dzieci.  Liczba zachorowań wzrasta i z pewnością jest  niedoszacowana, dlatego należy o tym mówić. Ważne jest by rodzice i nauczyciele wiedzieli, na co zwracać uwagę, obserwując swoje dorastające dzieci i swoich uczniów  oraz jak reagować. Duże znaczenie ma  współpraca między nauczycielami, która pozwala na szybszą diagnozę i na skuteczniejsze działania.

Objawy depresji można obserwować już u małych dzieci, choć bywają one mylące – maluchy skarżą się na bóle brzucha, bóle głowy, ich depresja ukrywa się pod postacią objawów somatycznych. Opiekunów może niepokoić brak zainteresowania zabawą, rezygnacja z form spędzania czasu, które zwykle sprawiały radość. Ze względu na zamaskowanie depresji objawami płynącymi z ciała i kojarzącymi się z innymi problemami, do specjalisty psychologa czy psychiatry dzieci trafia ją zwykle bardzo późno. U starszych dzieci depresja również objawia się w sposób „nietypowy”: te w wieku szkolnym stają się drażliwe, szybko się smucą, ich nastrój błyskawicznie się zmienia, a negatywne emocje pozostają w nich na długo. Płacz lub kłótnie mogą wywołać zwykłe prośby o posprzątanie pokoju czy zmianę ubrania. Dla rodziców jest to bardzo trudna sytuacja, są często zdezorientowani. Podobne zachowania mogą występować w szkole: drobna krytyczna uwaga, niepowodzenie w nauce wywołują u ucznia  silne reakcje emocjonalne, nieadekwatne do sytuacji.

Diagnoza jest szczególnie trudna, z uwagi na to, że część objawów depresji (wycofanie się z aktywności, utrata zainteresowań, problemy ze snem, brak motywacji do działania) to zachowania pojawiające się u większości nastolatków, wynikające ze specyfiki okresu dorastania.

Szczególnie ważne w ocenie symptomów depresji jest kryterium czasowe - czyli utrzymywanie się tych objawów co najmniej dwa tygodnie i ma znaczący wpływ na funkcjonowanie dziecka w życiu codziennym.

JAK ROZPOZNAĆ DEPRESJĘ U SWOJEGO DZIECKA/UCZNIA I PODJĄĆ WŁAŚCIWE DZIAŁANIA

• pogorszenie się ocen, spadek koncentracji uwagi, trudności w zapamiętywaniu.  
• częste wahania nastroju i nieumiejętność radzenia sobie z emocjami.
• zaburzenia snu: bezsenność lub nadmierna senność, wczesne wybudzanie się około godziny 4.00 czy 5.00 nad ranem.
• obniżenie samooceny, poczucie winy, postrzeganie przyszłych wydarzeń jedynie jako negatywnych.
•  myśli samobójcze lub samookaleczenia.

Wymiana spostrzeżeń między rodzicami i nauczycielami pomaga szybciej postawić diagnozę. Dlatego jeśli zauważą niepokojące sygnały, powinni prowokować do otwartej i spokojnej rozmowy z rodzicami, aby zachęcić ich do skontaktowania się ze specjalistą lekarzem psychiatrą.

 JAK POMÓC, GDY POJAWIĄ SIĘ PROBLEMY?

• Ustalenie i respektowanie wspólnych zasad,
• unikanie zbędnej krytyki, poniżania, unikania komentarzy typu: „Weź się w garść, zacznij się uczyć”,
•  nawiązywanie rozmów pełnych  troski i  pytań: „Co się dzieje? Jak mogę pomóc?”.

 

 

 

JAK ROZMAWIAĆ Z DZIECKIEM O DEPRESJI?

• Rozmawiajmy w sposób zrozumiały dla dziecka, jak najprościej, o swoich obserwacjach,
• Zaplanujmy rozmowę, zadbajmy o czas.
• Okazujmy  zrozumienie.

Ponieważ depresji bardzo często towarzyszą myśli samobójcze, może się zdarzyć, że podczas takiej rozmowy dziecko przyzna, że „chce się zabić” lub że się okalecza. Sama rozmowa jest bardzo pomocna i NIE ZWIĘKSZA ryzyka dokonania samobójstwa, wręcz przeciwnie. Znajdźmy  wsparcie dla siebie ( rodzic, nauczyciel). Ważne jest, aby nawet podczas przedłużającej się nieobecności uczeń lub jego rodzice utrzymywali kontakt ze szkołą. Dzięki temu nauczyciele będą znali sytuację ucznia i będą mogli odpowiednio reagować.

KILKA ZASAD POMAGAJĄCYCH UCZNIOWI W POWROCIE DO SZKOŁY:

• Jeśli uczeń przychodzi do szkoły po nieobecności, nie jest tego dnia pytany ani nie ma sprawdzanych prac domowych.
• Nauczyciele nie komentują jego pojawienia się w szkole ani jego nieobecności na forum klasy.
• Jeśli chcą z nim porozmawiać, warto, by rozmowa odbyła się indywidualnie, w dyskretnym miejscu.
• Nauczyciele z pewnym wyprzedzeniem ustalają z uczniem termin i zakres sprawdzania jego wiedzy.
• Podczas przedłużającej się nieobecności uczeń może wykonywać w domu prace, które podlegają ocenie, na przykład dłuższe prace pisemne.

Depresja to choroba, której  nie wolno lekceważyć. Osoba chora musi bezwzględnie uzyskać specjalistyczną pomoc. Podczas leczenia i terapii niezbędna jest ścisła współpraca rodziców z nauczycielami. Najlepsze efekty leczenia osiąga się jeśli leczeniu farmakologicznemu towarzyszy psychoterapia.

116-111 całodobowy telefon zaufania  dla dzieci i młodzieży Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę

800-70-22-22 całodobowy telefon dla osób w kryzysie psychicznym

116-123 telefon zaufania dla dorosłych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego

22-484-88-01 antydepresyjny telefon zaufania Fundacji ITAKA

22-484-88-04 telefon zaufania młodych Fundacji ITAKA

800-12-12-12 dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka

 

Opracowały: Elżbieta Bońkowska - pedagog szkolny

                      Małgorzata Faderewska - psycholog szkolny