Mind mapping (mapy pamięciowe, mentalne, myślowe)

Mind mapping to metoda opracowana przez Buzan’a w oparciu o wiedzę dotyczącą pracy mózgu. Myśli są chaotyczne i nieuporządkowane. Kiedy zapisujemy je w formie map pamięci, angażujemy do pracy obydwie półkule mózgowe. Zapisujemy wszelkie skojarzenia logiczne i abstrakcyjne. Nie oceniamy ich, nie cenzurujemy. Pracujemy według następujących wskazówek:

·Weź dużą kartkę (np. A4 a nawet większą), najlepiej bez wzoru (czystą)

·Na środku powinna się znaleźć główna idea, temat, zapisana w sposób klarowny, najlepiej z obrazkiem

·Od centralnego tematu odchodzą coraz mniej ważne idee/tematy powiązane w sposób tematyczny. Im dalej tym mniejsze i b. szczegółowe. (tak jak drzewo - pień najgrubszy, potem gałęzie, gałązki, aż listki jako najmniejsze części)

·Słowa pisz drukowanymi literami, dzięki czemu będą bardziej czytelne

·Każde słowo powinno znajdować się na linii, każde na osobnej (lub w jakiejś otoczce)

·Wszystkie elementy połączone ze sobą liniami w sposób tematyczny

·Używaj kolorów. Inny kolor najlepiej do oddzielnego tematu. Stymuluje 
to prawą półkulę mózgu i ułatwia czytelność

·Twórz swoje mapy tak jak umiesz, nie przejmuj się jeśli coś nie wychodzi. 
Z czasem nabierzesz wprawy i stanie się to normalne a mapy coraz lepsze.

Mapy myśli mogą stanowić nie tylko skuteczną metodę sporządzania notatek, mogą być również metodą pracy na lekcji (np. dzielimy klasę na grupy i, po ustaleniu słów kluczowych, każda z grup opracowuje jedno z pojęć).

Łańcuchowa metoda skojarzeń

Technika polega na szybkim zapamiętywaniu łańcuchów informacji składających się 
z 10 i więcej haseł. Opiera się na formule pamięciowej: pamięć-obraz-akcja.

            Aby treści zamieszczone na ilustracjach zostały skutecznie zapamiętane, obraz powinien spełniać następujące warunki:

·być niestandardowy: szokujący, zadziwiający, wywołujący emocje, żywy, przesadny itp.

·być bardzo plastyczny, umożliwiający odbiór wszystkimi zmysłami, oddziałujący 
na wyobraźnię, słuch, wzrok, smak, dźwięk.

Jak w praktyce wygląda nauka ciągu pojęć? Przygotowujemy ilustracje, które odpowiadałyby pojęciom, które chcemy zapamiętać. Np. łóżko, słoń, oczy, klatka, telefon, sroka, okno, mama. Układamy opowieść zawierającą kluczowe słowa. Powtarzając ją oglądamy odpowiednie ilustracje. Np. „Wyobraź sobie, że spałeś w łóżku i gdy obudziłeś się rano, otworzyłeśoczy, przed tobą zamiast mamy stał wielki słoń z trąbą, którą wymachiwał na różne strony. Pomyślałeś, że to chyba sen i zamknąłeś oczy, aby zniknął. Kiedy otworzyłeś je ponownie, zamiast wielkiego słonia zobaczyłeś klatkę z małym chomikiem, którego hodowałeś w domu. W tym czasie zadzwonił telefon. Podszedłeś, odebrałeś go, lecz zamiast słów usłyszałeś skrzeczenie sroki.Przerażony rzuciłeś słuchawkę i wyjrzałeś przez okno. Zobaczyłeś, że twoja mama otwiera właśnie drzwi do domu. Nareszcie, mamo!”.

Można zakryć tablicę z obrazkami i spróbować odtworzyć je w kolejności. Po kilku ćwiczeniach zwiększa się liczbę obrazów do zapamiętania.

Zakładkowa metoda zapamiętywania – haki pamięciowe

Ta metoda jest podobna do łańcuchowej metody skojarzeń. Różnica polega na tym, że korzystająca z niej osoba potrafi zapamiętać i wyrywkowo odtworzyć ogniwa łańcucha. Kolejność obrazów przestaje być istotna. Istota metody polega na stworzeniu stałej bazy zakładek pamięciowych, czyli słów – haków, na których „zawieszane” są informacje 
do zapamiętywania. Metoda ta jest szczególnie pomocna w zapamiętywaniu liczb, dat.

Na początek należy zrobić 10 rysunków – przyjrzeć się cyfrom od 0 do 9, zastanowić się, co przypominają poszczególne cyfry (np. 3 – skrzydła) i narysować to. Rysunki zestawione w grupy będą mniej abstrakcyjne niż odpowiadające im liczby (np. dwie pary skrzydeł zamiast liczby 33), a co za tym idzie – łatwiejsze do zapamiętania i odtworzenia.

Technika rzymskiego pokoju

Metoda ta polega na wytworzeniu skojarzeń, pomiędzy dobrze znanymi ci elementami (haki pamięciowe), a nowymi informacjami. Dzięki temu, jeśli pomyślisz o haku, automatycznie przypominasz sobie co na nim wisi. Co ciekawe, możesz na tych samych hakach wieszać nieskończoną liczbę informacji. Umysł jest tak potężny, że potrafi rozróżnić dziesiątki, setki, a nawet tysiące ciągów informacji, zawartych na tych samych hakach.

Rodzaje pokojów rzymskich

Rzymski Pokój #1 Własne mieszkanie.

·Wybierz w swoim domu/mieszkaniu kilka pokoi (np. 5, łącznie z kuchnią, toaletą, przedpokojem  jeśli masz niewiele pokoi).

·Następnie w każdym z nich, wybierz po 10-20 elementów, które są dla pokoju charakterystyczne.

·Kolejne pokoje i elementy (haki) wybieraj zawsze w jednym kierunku, np. zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Dzięki temu, nie pomylisz nigdy kolejności informacji.

·Zapisz te elementy lub/i narysuj i zapamiętaj.

Przykład: Wybieram 4 pokoje, a w każdym 10 elementów, co daje mi 40 haków pamięciowych. Przykładowe haki: obraz na ścianie, lampa, fotel, śmietnik, łóżko, biurko, monitor, drukarka, półka, tablica korkowa.

Lista zakupów: morele, makaron, galaretka, coca-cola, lody, kartofle, kawa, majeranek, sok z cytryny + po drodze nadać list na poczcie.

Gdy potrzebuję zapamiętać listę zakupów, kojarzę każdy z nich z kolejną zakładką. Np. widzę, jak z obrazu na ścianie wysypuje się tona moreli, które zamierzałem kupić jako pierwsze. Następnie z lampy po włączeniu wylatują ze świstem kluski - mój następny zakup. Gdy siadam na fotelu, zatapiam się w niego, bo zrobiony jest z galaretki. Podchodzę do śmietnika, a tam aż kipi od buzującej coca-coli. Gdy chcę się położyć do łóżka, zmarznięty wyskakuję bo łóżko jest zrobione z wielkiego lodu, a poduszka to śmietanka. Gdy siadam przy biurku, okazuje się, że jest zrobione z wielkiego kartofla! A monitor po włączeniu wyrzuca z siebie kubki z kawą, którą chciałem też kupić. Drukarka zamiast papieru, wciąga majeranek i drukuje z niego pełne opakowania tej przyprawy. A z półki strugami leje się sok z cytryny, który aż szczypie w oczy, bo pryszczy. Natomiast tablica korkowa to wielka koperta z tysiącem znaczków, bo miałem po drodze nadać list.

Rzymski Pokój #2 Wymyślony pałac.

·Pomyśl, jak chciałbyś mieszkać, będąc milionerem? Pomyśl, że kupujesz swoją wymarzoną willę, czy pałac w pięknym miejscu.

·Następnie wejdź do środka, i obejrzyj wspaniałe, przestronne pokoje.

·Urządź je po swojemu.

·Gdy skończysz pracę z wyobraźnią, zapisz i narysuj wszystko na papierze.

·Przypomnij sobie to miejsce wielokrotnie, abyś mógł je w każdej chwili przywołać, nawet w nocy o północy!

Zasada działania taka sama, jak w rzeczywistym domu. Tutaj, możesz rozbudowywać pałac w nieskończoność -  to ogromna zaleta!

Rzymski Pokój #3 Ciało człowieka

Każdy z nas wie, z jakich części ciała się składa. Tą wiedzę, można wykorzystać do szybkiej nauki!

·Wybierz min. 10 części ciała. Np.: kostka u nogi, łydka, kolano, pupa, pępek, pierś, gardło, usta, nos, czoło

·Zapisz swój wybór a najlepiej narysuj, wraz z przyporządkowanymi cyframi

·Powtarzaj wielokrotnie, aby pamiętać na wyrywki kolejność

·Gdy potrzebujesz zapamiętać szybko 10 elementów, skojarz każdy element z kolejnym fragmentem ciała.

·Możesz też łączyć technikę z ŁMS i metodą podstawników, oraz rymową. Wtedy pierwszy element drugiej metody, łączysz z hakiem na ciele. W ten sposób zapamiętasz min. 100 elementów w kolejności na wyrywki!

Przykład: Zapamiętaj listę 10 elementów, które zabierasz na wyjazd i musisz spakować do plecaka: dokumenty, pieniądze, aparat fotograficzny, książka, ubrania, śpiwór, komórka, kosmetyki, bielizna, notatnik

Zobacz, jak Wchodzisz cały do plecaka, aby sprawdzić, czy wytrzyma duże obciążenie (powiązanie plecaka – jako elementu bazowego, z resztą listy). Następnie do kostek u nóg przypinasz swoje dokumenty, aby ich nie zgubić. Dowód, prawo jazdy, kartę miejską. Obklejasz nimi kostki. Potem bierzesz rulon pieniędzy, i zawijasz nimi łydki. Dzięki temu upewniasz się, że nikt ich nie ukradnie po drodze. Kolano po ostatniej kontuzji trzaska, jak aparat fotograficzny. Doczepiasz tylko obiektyw i wkładasz kartę – i już teraz możesz robić zdjęcia! Książkę na drogę wkładasz sobie w pupę. Tam nie zginie. A wszystkie ubrania pakujesz do pępka, który rośnie jak balon. Śpiworem wypychasz sobie piersi, aby poczuć się jak Pamela Anderson. Do gardła wkładasz telefon komórkowy, dzięki czemu możesz go odebrać i rozmawiać w każdej chwili. Do ust wyciskasz całą tubkę kremu do rąk, dolewasz perfum, wkładasz szminkę i tusz do rzęs. Nie ma, to jak pełna gęba kosmetyków? A do nosa pakujesz paczkę z bielizną. Jak czasem wysunie się skarpetka, czy majtki – pociągasz nosem i sprawa załatwiona. Zamiast pisać w notatniku, postanawiasz wykorzystać skórę na czole, bo i tak nie owłosione.

Rzymski Pokój #4 Znana droga

Prawie każdy z nas przechodzi codziennie obok tych samych miejsc. Droga do szkoły, sklepu, pracy, na przystanek autobusowy czy do przyjaciela. Można wykorzystać taką drogę, aby zamieścić na niej swoje haki.

·Wybierz drogę, na której chcesz umieścić haki

·Zlokalizuj 10–20 charakterystycznych miejsc. Np.: drzewo, kamień, gniazdo srok, śmietnik, kiosk, sklep, etc.

·Zapisz to na kartce i zapamiętaj.

·Następnym razem gdy chcesz coś zapamiętać, przejdź się w wyobraźni tą drogą i skojarz haki z nowymi informacjami.

Akronimy

Akronimy czyli skrótowce to jedne z najpopularniejszych technik pamięciowych. Pomocne, gdy chcemy zapamiętać informację składającą sie z kilku, kilkunastu słów. Metoda polega na stworzeniu zupełnie nowego słowa lub wyrażenia z pierwszych zgłosek lub liter innych wyrazów, które próbujemy zapamiętać. Skrótowce można również tworzyć z części innych wyrazów. Przykładem takiego akronimu jest ZUS, który jest skrótowcem trzech wyrazów: Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Innym przykładem akronimu, złożonego z części wyrazów, a nie z pierwszych liter, jest, na przykład, POLFA – zaczerpnięta od Polska Farmacja.

Załóżmy, że masz do zapamiętania następujące wyrazy: „ciasto”, „często”, „sadło”, „igła”, „agrafka” i „dom”. Wystarczy, że zapamiętasz pierwsze ich litery, żeby sobie przypomnieć konkretne wyrazy. A układają się one w „cc” i „siad”. Łatwo zapamiętać te dwa wyrazy! Z wyrazów „ciasto” i „często” można użyć „cia” i „cz”, co można szybko przeczytać i zapamiętać jako „ciecz”, pod którą to będą się kryć dwa wyrazy! 

Jeżeli nie musisz zapamiętywać kolejności wyrazów, a jedynie same wyrazy, możesz zamieniać ich kolejność w ciągu, aby z ich pierwszych liter lub części tych wyrazów utworzyć jeden, dwa proste do zapamiętania słowa. Na przykład, masz do zapamiętania wyrazy: „osa”, „Ola” i „zamek”. Nie musisz pamiętać ich kolejności. Ich pierwsze litery to O O i Z. Można zamienić je kolejnością: „zamek”, „osa”, „Ola”. Te trzy wyrazy zapamiętasz używając akronimu ZOO.

Załóżmy, że masz do zapamiętania pewną kombinację liter wskazującą na coś tam (to w tym momencie jest nie istotne). Kombinacja wygląda tak:

A – T – O – P.

Musisz zapamiętać tą kombinację dokładnie w podanej kolejności. Jak to zrobić za pomocą akronimów?

Każdą literę naszej kombinacji wystarczy zamienić na słowo, czyli np.

A – Adam
T – to
O – ogromny
P – placek

Teraz, zamiast abstrakcyjnej kombinacji: A – T – O – P, mamy do zapamiętanie takie zdanie:

Adam to ogromny placek

Prawda, że jest to o niebo łatwiejsze do zapamiętania?

W identyczny sposób możesz postępować, kiedy musisz zapamiętać jakieś złożone nazwy, np. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Skrót tej nazwy, to: ZBOWID. Wystarczy teraz stworzyć z tego zdanie:

Zbyszek Boniek ogrywa wipy (znaczy się „vipy”) i domokrążców.

Istotna uwaga: jak łatwo zauważyć stosując akronimy nie zawsze uda nam się ułożyć jakieś logiczne słowo/zdanie i nawet nie powinniśmy. O wiele łatwiejsze dla naszego mózgu są wszelkie abstrakcyjne, głupie, nie logiczne słowa i zdania. Będzie Ci o wiele łatwiej zapamiętać i przypomnieć je sobie w razie konieczności.

Metoda pierwszych liter polega na utworzeniu zdania, w którym pierwsze litery mają inne, określone znaczenie, np. próbując zapamiętać kolejność planet Układu Słonecznego, wyodrębniamy pierwsze litery i tworzymy z nich nowe słowa, które w połączeniu stanowią łatwe do zapamiętania zdanie: Moja Wiecznie Zapracowana Mama Jutro Sama Upiecze Nam Placek (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun). Inny przykład: Lecą Cegły, Dom Murują - pierwsze litery wyrazów w tym zdaniu reprezentują cyfry rzymskie: L - 50, C - 100, D - 500, M - 1000.

Rytmy, rymy – wierszyki

Rymowanki, wierszyki. Taka forma mnemotechnik pozwala przede wszystkim dzieciom i młodszym uczniom na łatwiejsze zapamiętanie informacji. Rymy posiadają własny rytm oraz swoista melodię, która szybciej zapada nam w pamięć. Oto przykładowy wierszyk ułatwiający zapamiętanie reguł pisowni "u":
Zapamiętaj zawsze tu
Pisz otwarte zwykłe "u"
W słowach: skuwka i zasuwka
Gdyż wyjątkiem są te słówka:
W cząstkach: -unka, -un i -unek
Opiekunka, zdun, pakunek
Pisz je także w cząstce -ulec
Więc budulec i hamulec
W ulu, dwu, gdzie u litera
Wyraz kończy lub otwiera
Wreszcie - niech nikt nie kreskuje
W czasowniku cząstki -uje.

Cyfry reprezentowane przez słowa. Technika ta pomaga zapamiętywać ciągi liczb. Polega na utworzeniu zdania, w którym ilość liter w wyrazach odpowiada określonej cyfrze, np. Kto(3) z(1) woli(4) i(1) myśli(5) zapragnie(9) Pi(2)

spisać(6) cyfry(5), ten(3) zdoła(5). W zdaniu tym zaszyfrowane są kolejne cyfry liczby pi (3,1415926535).

Układy skojarzeniowe

Np. rok założenia Rzymu: Na siedmiu wzgórzach piętrzy się Rzym (753).

Opracowała: Anna Szymańska