INTELIGENCJA WIELORAKA - JAKIM „TYPEM” JEST TWOJE DZIECKO?

Na początku lat 80. XX wieku amerykański psycholog, neurolog profesor Howard Gardner  dodał do podstawowej definicji „inteligencji”, mierzonej poprzez testy IQ,  osiem typów inteligencji wielorakiej zawartych w blokach. Według Gardnera każdy człowiek posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte w różnym stopniu. Inteligencje tworzą profil niepowtarzalny dla innych. Profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju człowieka. Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych konfiguracjach. Inteligencje można rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia.

 

1. Inteligencja matematyczno-logiczna

To rodzaj inteligencji oparty na myśleniu przyczynowo-skutkowym. Przejawia się w postrzeganiu świata poprzez ciągi zdarzeń, logiczne myślenie i kreatywne rozwiązywanie problemów. Dzieci z dobrze rozwiniętą inteligencją logiczno-matematyczną dbają o porządek, o szczegóły, lubią rozwiązywać zagadki (problemy), samodzielnie dochodzić do rozwiązania. Szybko dostrzegają związek między różnymi zjawiskami, łączą je. Lubią gry matematyczne i łamigłówki. Dzieci z rozwijającą się inteligencją logiczno – matematyczną cechuje myślenie abstrakcyjne i zamiłowanie do eksperymentów.

Aby rozwijać w dziecku ten rodzaj inteligencji, warto stawiać przed nim zadania wymagające liczenia w pamięci, rozwiązywania problemów lub szacowania:

♥ zagadki pobudzające myślenie

♥ zadania matematyczne, gry liczbowe

♥ samodzielne rozwiązywanie problemów

♥ liczenie

♥ układnie historyjek obrazkowych

♥ wymyślanie, co by było gdyby ...

♥ wspólne gotowanie, przygotowanie posiłków

♥ majsterkowanie

♥wyciąganie wniosków z bajek

2. Inteligencja językowa (inaczej lingwistyczna, werbalna)

Osoby obdarzone tym typem inteligencji charakteryzuje: tzw. „bogate” słownictwo, łatwość argumentacji, zamiłowanie do literatury, zabaw słownych, żartów, debat i przemówień publicznych oraz kreatywnego pisania różnego typu teksów, w tym poezji. Dzieci obdarzone tym typem inteligencji z łatwością zapamiętują informacje i sporządzają notatki, z łatwością posługują się językiem w celach rozrywkowych, bawiąc publiczność. Poza tym dużo szybciej uczą się języków obcych ponieważ są wrażliwe na dźwięki, brzmienie, rytm, modulację głosu, budowę i znaczenie słów.

U dzieci już w wieku przedszkolnym ten typ inteligencji można rozwijać na kilka sposobów:

♥ poprzez zgadywanki, gry słowne

♥ czytanie bajek

♥ śpiewanie, recytacja wierszy

♥ rozmowy z dzieckiem

♥ opowiadanie bajek przez dziecko

♥ kończenie rozpoczętych bajek, historyjek przez dziecko

♥ wymyślanie opowiadań

♥wyrażanie zdania na dany temat

 

♥zadawanie dziecku pytań

 

3. Inteligencja przyrodnicza (inaczej naturalistyczna lub środowiskowa)

Ten typ inteligencji opiera się na poznaniu, docenianiu i zrozumieniu natury. Osoba obdarzona inteligencją przyrodniczą “czuje” naturę, troszczy się o świat, dba o zwierzęta, pielęgnuje rośliny.  Dzieci z dobrze rozwiniętą inteligencją przyrodniczą świetnie radzą sobie w klasyfikacji różnych przedmiotów w hierarchie (stopniują rzeczy ważniejsze i mniej ważne), dostrzeganiu wzorców funkcjonujących w naturze. Dzieci – przyrodnicy aktywnie spędzają czas na świeżym powietrzu. Lubią zbierać kwiaty i patyki, kolekcjonować kamienie i muszelki, mogą godzinami obserwować mrówki, motyle i pszczoły, uwielbiają opiekować się zwierzętami.

Oto kilka sposobów jak możesz pomóc swojemu dziecku rozwijać inteligencję przyrodniczą:

♥ prowadzenie hodowli roślin (obserwacja)

♥ wykonywanie doświadczeń

♥ spacery i wycieczki

♥ oglądanie programów przyrodniczych

♥ posiadanie własnego zwierzątka

♥ odwiedzanie ogrodów zoologicznych, wystaw przyrodniczych itp.

 

4. Inteligencja muzyczna (inaczej słuchowa lub rytmiczna)

To rozumienie świata poprzez dźwięki. Osoby obdarzone inteligencją muzyczną mają tzw. „słuch muzyczny”, czyli są mocno uwrażliwione na dźwięki płynące z otoczenia. Muzyka i rytm to ich cały świat. Świetnie tańczą, często dobrze śpiewają, potrafią rozróżnić dźwięk poszczególnych instrumentów i odtworzyć melodię po jej jednokrotnym wysłuchaniu. Posiadają zdolności językowe i łatwość przyswajania akcentu. Ten rodzaj inteligencji pojawia się najwcześniej. Dzieci muzyczne chętnie śpiewają, nucą, grają na czym się da, po prostu otaczają się muzyką i dźwiękami.

Inteligencję muzyczną łatwo rozwijać, łącząc z muzyką codzienne czynności:

♥ łączenie z muzyką wszystkiego, co tylko się da

♥ wyróżnianie i nazywanie dźwięków z otoczenia (podczas spaceru)

♥ prezentowanie swoich umiejętności przed szerszą publicznością

♥ zamienianie w piosenki wiadomości do zapamiętywania

♥ wymyślanie rymowanek i piosenek

♥ słuchanie różnorodnej muzyki

 

5. Inteligencja wizualna (przestrzenna)

Ten rodzaj inteligencji umożliwia rozumienie otoczenia dzięki kształtom i wyobrażeniom pochodzącym ze świata zewnętrznego oraz wyobraźni.

Osoba obdarzona tym typem inteligencji “myśli obrazami”, czyli używając wyobraźni. Dziecko zwraca uwagę na szczegóły, detale, wszystko jest dla niego ważne. Cechuje ją duża wrażliwość na otaczające przedmioty, kolory i wzory. Lubi wykonywać różnego rodzaju prace plastyczne, układać puzzle, czytać mapy, wie jak łączyć ze sobą harmonijnie kolory. Jest obserwatorem, bardzo często używa wyobraźni – wizualizacji, chętnie obrazuje zagadnienia w postaci diagramów, schematów i tabel. W proces zapamiętywania angażuje wszystkie zmysły. Dziecko z rozwiniętą inteligencją przestrzenną jest bardzo kreatywne i twórcze.

Dzieci o rozwiniętej inteligencji wizualno-przestrzennej mają bogatą wyobraźnię, preferują książki z wieloma ilustracjami, świetnie radzą sobie z układankami, klockami i zabawkami konstrukcyjnymi.

Rozwój inteligencji przestrzennej dziecka należy wspierać wszelkimi możliwymi sposobami:

♥ wykonywanie prac plastycznych

♥ poznanie różnych technik plastycznych

♥ sklejanie modeli

♥ układnie puzzli, kloców

♥ lepienie z plasteliny

♥ oglądnie ilustracji

♥ wypowiadanie się na temat wycieczek, wypraw

6. Inteligencja ruchowa (inaczej kinestetyczna)

To nauka poprzez wykonywanie czynności, ruch; to świadomość własnego ciała.

Dzieci obdarzone inteligencją ruchową uwielbiają taniec i sport. Z przyjemnością wykonują własnoręcznie różnego typu prace plastyczne. Na co dzień posługują się językiem ciała i dużo gestykulują. Potrafią, bez wykorzystania logicznego i świadomego myślenia wykonywać trudne manewry, zarówno własnym ciałem jak i innymi przedmiotami. Mają doskonale wypracowane reakcje automatyczne. Potrafią planować działania, dzielić zadania, mają świetną organizację przestrzenną. Dzieci z rozwiniętym tym typem inteligencji przepadają za grami ruchowymi, najlepiej grupowymi. Dorośli mylnie nazywają je „nadpobudliwymi ruchowo”. Dzieci takie są bardzo wrażliwe na dotyk.

Dzieci w wieku szkolnym z rozwiniętą inteligencją ruchową często mają problemy w szkole, ponieważ oczekuje się od nich skupienia i ciszy, czyli po prostu siedzenia w ławce przez 45 minut. Najłatwiej zapamiętują to, co było wykonywane, trudniej to, co było wyłącznie omówione. Duże znaczenie mają dla nich zwierzęta i środowisko naturalne. Radość sprawia im zgłębianie tajników biologii i zagadnień ekologicznych. Dobrze piszą i dobrze liczą, lubią wymyślać nowe gry, są kreatywne.

Warto zapewnić dziecku odpowiednią dawkę ruchu:

♥ uprawianie sportu

 

♥ uczestnictwo w zajęciach artystycznych

 

♥ łączenie ruchu z nowymi wiadomościami

♥ zagadki ruchowe (kalambury)

 

♥ zabawy z przyborem do ćwiczeń

 

♥ nauka tańców

 

♥ wyrażanie swoich emocji za pomocą ruchu

 

♥ udział w przedstawieniach teatralnych

 

7. Inteligencja interpersonalna (społeczna)

Ten rodzaj inteligencji  nierozerwalnie wiąże się z inteligencją emocjonalną, na którą, oprócz umiejętności społecznych, składają się zdolność samokontroli, samokreacji i wglądu we własne emocje. Jej podstawa to zdolność rozumienia innych i empatia, oraz zdolność do postrzegania cech różnicujących ludzi. Pozwala ona na bezbłędne wychwycenie zmian nastroju, motywacji, zachowania i intencji.

Osoby o tym typie inteligencji po prostu muszą przebywać wśród ludzi. Uczą się przez kontakty międzyludzkie. Potrafią doskonałymi słuchaczami i doradcami. Mają szerokie zainteresowania i często uczęszczają na wiele dodatkowych zajęć. Opinie krytyczne tylko dodatkowo motywują je do działania.

Dzieci z dobrze rozwiniętą inteligencją interpersonalną są asertywne, komunikatywne, łatwo nawiązują i utrzymują kontakty społeczne, potrafią współpracować, mają zdolności przywódcze i umiejętności mediacyjne. Cechuje je łatwość poznawania, rozumienia myśli, uczuć, poglądów i zachowań innych ludzi, są tolerancyjne.

Istnieje możliwość wspomagania rozwoju tej inteligencji poprzez umożliwianie dzieciom:

 

♥ zabawy w większym gronie

 

♥ uczenie się dzieci od siebie nawzajem

 

♥ oglądnie ilustracji, książek połączone z rozmową na temat uczuć i myśli przedstawionych  

    osób

 

♥ powierzenie obowiązków i zadań do wykonania

 

8. Inteligencja intrapersonalna (intuicyjna)

Osoby z rozwiniętą inteligencją intrapersonalną posiadają tzw. „mądrość życiową”, intuicję, wewnętrzną motywację i silną wolę do działania. Takie osoby są nieco skryte, wolą pracę w samotności, bywają wstydliwe.

Dzieci o mocnej inteligencji intrapersonalnej są indywidualistami, są odpowiedzialne, znają swoje mocne strony, budują wewnętrzną motywację. Nie boją się trudnych pytań i chętnie podejmują ryzyko. Lubią znać opinię innych, którą potem analizują, poszerzając swoje horyzonty myślenia. Nie porzucają swoich ambicji i nie rozpamiętują porażek i słabości.

Najlepszym sposobem rozwoju dziecka posiadającego dobrze rozwiniętą inteligencję intrapersonalną, jest stworzenie mu optymalnych warunków, w których samo decydowało o zakresie pracy, tempie jej wykonywania. Takie dziecko musi mieć możliwość doświadczenia samodzielnej nauki. Rodzic często może odnieść wrażenie, że dziecko poszukuje „swojego” miejsca.

 

Opracowała:

Sylwia Zmysłowska na podstawie:

Gardner H. „Inteligencje wielorakie”

 oraz „ Pięć umysłów przyszłości”